Samsun’dan Sinop’a doğru uzanan sahil şeridinde, yeşilin en koyu tonlarıyla Karadeniz’in hırçın dalgalarının buluştuğu noktada Alaçam karşılar yolcuları. Dışarıdan bakıldığında sessiz sakin görünen bu ilçe, köylerine doğru inildikçe derinleşen bir kültür mozaiğine ev sahipliği yapar.
Gurbette yaşayan Alaçamlılar için memleket; bazen burna gelen isli bir semaver çayı kokusu, bazen de çocuklukta Geyikkoşan’da koşturulan o tozlu yollardır.
Bir Göç Hikayesi: Mübadele ve Köyler
Alaçam’ın köylerini anlamak için tarihin tozlu sayfalarına, özellikle 1923 yılına bakmak gerekir. İlçe, Lozan Mübadelesi ile Balkanlar’dan; Selanik’ten, Drama’dan, Kavala’dan kopup gelen binlerce ailenin yeni yurdu olmuştur.
Bugün Alaçam’ın ova köylerinde dolaşıldığında, mimariden yemek kültürüne kadar bu Rumeli esintisini hissetmek mümkündür. Bir düğün sofrasında denk gelinen "dızmana" böreği veya "pırasalı mısır ekmeği", o büyük göçün damaklarda kalan mirasıdır. Dedeleri o zorlu yolları aşarak bu topraklara kök salanlar, bugün Alaçam’ın en verimli arazilerinde tarımı omuzlayanlardır.
Ova'dan Dağlara: İki Farklı Yaşam
Alaçam coğrafyası, insanına iki farklı yaşam sunar. Gökçeboğaz, Karlı, Yakacık gibi sahil ve ova köylerinde hayat tütün ve çeltik tarlalarında geçer. Toprak cömerttir, ne ekilse karşılığını fazlasıyla verir. Buralar ilçenin dışa açılan, ticareti canlı tutan yüzüdür.
Ancak rotayı güneye, Kızlan ve Pelitbükü taraflarına, o dumanlı dağlara çevirince atmosfer değişir. Buralar Yörük ve Türkmen kültürünün, ahşap işçiliğinin ve yayla serinliğinin hakim olduğu topraklardır. Kışları çetin geçer, yolları bazen karla kapanır ama köy odalarındaki soba sohbetlerinin sıcaklığı hiç eksilmez.
Gurbetçilerin Gözü Yollarda
İstanbul, Almanya veya büyük şehirlerde yaşayan Alaçamlılar için köyleri, yaz tatillerinin vazgeçilmez durağıdır. Özellikle Hıdırellez zamanı Geyikkoşan’da yapılan şenlikler, sadece bir kutlama değil, gurbetçilerin hasret giderme ritüelidir.
İşte Alaçam’ın Can Damarı O Köyler
Tarihiyle, doğasıyla ve yetiştirdiği insanıyla Alaçam’ı var eden o köylerin tam listesi ise şöyledir: (Akgüney, Alidedebölmesi, Bekiroğlu, Demircideresi, Doğankent, Doyran, Etyemez, Gökçeboğaz, Habilli, Harmancık, İncirli, Kadıköy, Kalıkdemirci, Kapaklı, Karahüseyinli, Karlı, Kışlakonak, Kızlan, Köseköy, Mandır, Ortaköy, Pelitbükü, Sancar, Sarılık, Soğukçam, Şirinköy, Taşkelik, Tefekli, Terskırık, Toplu, Umutlu, Vicikler, Yakacık, Yenice, Yeniköy, Yeşilköy, Yukarıelma, Yukarıkoçlu, Yukarısoğukçam, Zeytin...)
Tarihe Not Düşmek İsteyenler İçin
Her köyün anlatılmamış bir efsanesi, her sokağın bir hatırası vardır. Bu haberi okuyan Alaçam sevdalıları, kendi köylerine dair bilinmeyenleri, eski fotoğrafları veya unutulmaz anıları yorumlarda paylaşarak bu kültür mirasının yaşamasına katkı sunabilirler.
Yorumlar
Kalan Karakter: